Derepazarlılar | Karadeniz | Rize | 53 | Mavi-Yeşil | Visited By
Güneysu
Rize’nin tarih öncesi çağları ile ilgili yapılan araştırmalara göre, bölge yontma taş çağından sonra iskan görmüştür. Rize’nin M.Ö.650-500 yıllarında Miletliler tarafından küçük bir liman ve pazar yeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Rize, M.Ö. 606 yılında kısa bir süre için Med’lerin hakimiyeti altına girmiş, daha sonra sırasıyla Persler’in, Pontus Devleti’nin, Roma İmparatorluğu’nun, Bizans İmparatorluğu’nun ve Trabzon Rum Devleti’nin egemenliğine girmiştir. Malazgirt Zaferinden sonra bir ara Selçuklular’ın yönetimine girmiş ise de Trabzon Rum Devleti bölgeye tekrar hakim olmuştur. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethinden sonra, Rize de Osmanlı İmparatorluğu’na katılmıştır.
Güneysu İlçesi’nin eski adı ve halk arasında da yaygın olarak kullanılan ismi Potomya’dır. Çünkü Karadeniz bölgesinde kaynağını dağların kuzeyinden alan birçok kısa mesafeli, gür akışlı akarsulardan olan Taşlıdere Havzası'nın iki önemli kolu olan Salarha Deresi ve Potamya deresi arasında kaldığından bu ismi almıştır. Yani iki akarsu ortasında yer aldığından Potamya denilmiş ve zamanla halk dilinde Potomya'ya dönüşmüştür. Dolayısıyla araştırmamızın asıl konusu Güneysu İlçesi olup Güneysu Havzası sınırları dahilinde olan her yer araştırma kapsamına alınıp ayrıca araştırmaya daha geniş perspektif kazandırıp daha kolay mukayeseyi sağlama amacıyla zaman zaman Taşlıdere Havzası ve Salarha Deresi Havzası’ndan da bahsedilmiştir.
Güneysu 1942 yılına kadar Rize İline bağlı köy olarak yönetilmiştir. 1942 yılında Bucak Merkezi iken 19.06.1987 tarih ve 3392 sayılı yasa ile İlçe olarak yapılandırılmış olup, 09.08.1988 tarihinde teşkilatlanma çalışmasını tamamlayarak İlçe statüsüne kavuşmuştur.
Coğrafi yapı
Güneysu İlçe sınırları yaklaşık olarak batıda 40 34doğu boylamından, doğuda 40 44 doğu boylamından, güneyde 40 50 kuzey enleminden ve kuzeyde 41 02 kuzey enleminden geçmektedir. Güneysu, Rize il merkezinin güneydoğusunda Taşlıdere'nin Karadeniz'le birleştiği noktadan güneye doğru gidildikçe dokuzuncu kilometrede yer alan ve 107 km2 alana sahip Rize'nin iç kesim ilçelerinden biridir. Şehir merkezinin, kıyıya uzaklığı 14 km. olup şehir merkezi rakımı 152 metredir. Doğudan Çayeli, kuzeyden Rize merkeze bağlı topraklar; batıdan Rize merkeze ve İkizdere toprakları ve güneyden İkizdere toprakları ve Kaçkar Dağları ile çevrilidir. Kuzey sınırları Karadeniz kıyısından 9 km içeriden başlayıp şehir merkezinin 14.km'de olduğu halde rakımı 152 km'de olması akarsu kenarında kurulmasının bir sonucudur. Oysa şehir merkezi bile tepelerle çevrili olup, buralarda kurulan yakın köylerde bile (iki üç km. mesafede) rakım bu değerin birkaç katına çıkabilmektedir. İlçe çok engebeli bir rölyefe sahip olup, ilçe sınırları dahilinde yükseltisi 150 m. ile 2000 m. civarında değişen tepelik alanlar mevcuttur. Bu tepeler yapı, rölyef ve teşekkülat bakımından birbirine benzer özellikler göstermekte olup, vadilerle birbirinden ayrılmışlardır. Bu vadilerde büyüklü küçüklü çok sayıda akarsu mevcut olup bunlar daha sonra Taşlı dere havzasının en önemli kolu olan Güneysu (Potamya) deresini meydana getirmektedir. Arazinin çoğu dağlık olup cüzi bir kısmını yaylalar meydana getirmektedir. Denize komşu olmadığı için de Rize genelinde payı %1 olan ovalarından bile tam olarak payını alamamıştır. Bu dağlık arazi ise tamamen bitki örtüsü ile kaplı olup, açık alan görmek mümkün değildir .Bu bitki örtüsü, vadilerin derin ve keskin görünümünü yumuşatıp göze hoş bir karakter kazanmasına yardımcı olmaktadır.
özelliğinden kaynaklanan sürekli yağışlar aşınmayı arttırarak erozyon tehlikesini sürekli gündemde tutmaktadır. Ayrıca bu yağışlar rölyefteki engebe ve topraktaki namüsait yapı ve doku ile birleşince ilçenin her köşesine can ve *** kaybına müsebbip olan sürpriz sel ve heyelanlarla karşılaşmak mümkün olmaktadır. Nitekim 12 Kasım 2001 ve 23 Temmuz 2002 felaketleri bunun sadece acı iki örneğidir. Yörenin bitki örtüsü özelliğine baktığımızda sınırları dışından (kıyıdan) başlayan Kolşik Flora’nın hakimiyetini müşahede etmekteyiz. Ancak belli bir yükseltiden sonra iğne yapraklı ağaçlar hakim duruma geçmekte ve Kaçkar’ların kuzey sınırlarında sıralanan belli sayı ve büyüklükteki yaylalarda alpin çayırlardan söz etmemiz mümkündür.
